Sarılık nedir?

Sarılık kanda bilirubin adını verdiğimiz maddenin artması sonucu cilt ve gözlerdeki sararmayı ifade eden durumdur.

Yenidoğan bebeklerde erişkine göre yaşam süresi daha kısa olan kırmızı kan hücrelerinin yıkımı ve karaciğerde bilirubin atılımındaki yetersizlik sonucu kanda bilirubin artışı nedeni ile gözlenene fizyolojik bir durumdur.

Yapılan son çalışmalarda yenidoğan bebeklerin %80’ inde yenidoğan sarılığının gözlendiği saptanmıştır.

Normal fizyolojik bir durum olarak kabul gören yenidoğan sarılığı; selim, geçici ve çoğu kez de bilirubin düzeyinin bebek için tehlike kaynağı olmayacak seviyelerde kaldığı durumu ifade eder.

Ancak yenidoğanların küçük bir bölümünde direkt geri dönüşümsüz ciddi beyin hasarı için tehdit oluşturabilen düzeylere de erişebilir.

Fizyolojik, selim bir durum olduğu nasıl anlaşılır?  

  Zamanında doğmuş sağlıklı bir yenidoğan bebekte bebeğin saat olarak yaşına göre belirlenmiş sarılık çizelgesinde düşük riskte ve tedavi gerektirmeyen düzeylerde kalan sarılığa fizyolojik yenidoğan sarılığı denilmektedir.

Neden takip gerektiren bir durumdur?      

    Genellikle selim ve geçici bir durum olmasına karşın yenidoğan bebeklerin küçük bir kısmında yüksek bilirubin düzeyleri beyin dokusuna toksik etki gösterebilir. Bu toksik etki bebekte ani nörolojik bulgulara ve/ veya kalıcı bulgulara (kernikterus) neden olabilir. Zamanında konulan tanı ve tedavi ile bu etkiler önlenebilir.

Uzamış sarılık ne demektir?     

Zamanında doğan bebeklerde 2 haftadan, erken doğan bebekte 3 haftadan uzun süren sarılığa uzamış sarılık denilir ve en sık nedeni anne sütüdür. Anne sütü sarılığı diyebilmek için sarılık sebebi olabilecek diğer hastalıkların varlığı araştırılır, herhangi bir neden saptanmaz ise bu tanıyı alır.      

Anne sütü ile beslenen bebeklerde formül mama ile beslenen bebeklere göre sarılık daha uzun sürer. Ane sütü ile beslenen bebeklerin %15-40’ ında uzamış sarılık görülür. 3 aya kadar uzayabilir.

Yenidoğan sarılığı nasıl tedavi edilir?   

Fototerapi, bazı özel durumlarda kan değişimi ve damar içi antikor (IVIG) uygulama şeklinde tedavi  yöntemleri vardır. Tedavi modeli bebeğin sarılık düzeyi ve altta yatan sarılık sebebine göre belirlenir.

Sarılığın önlenmesi için neler yapılabilir?      

Anne sütü teşvik edilmeli, yeterli ve başarılı emzirme sağlanmalıdır. Bebekler yaşamın ilk günlerinde en az 8-12 kez emzirilmelidir Kan grupları belirlenmeli, sarılık riski gözden geçirilmelidir.                                                   

Doğum sonrası hastanede anne yanı izlemlerinde sarılık ve risk faktörleri açısından bebek yakın izlenmeli, taburculuk sonrası kontrol süresi özenle belirlenmelidir.

ÖZETLE; Yenidoğan sarılığı bebeğin olgunlaşma sürecinin fizyolojik bir durumudur. Ancak yetersiz beslenme, kan uyuşmazlığı, enfeksiyon gibi çeşitli nedenlerle bebeğin beyin dokusuna akut ve kronik zararları olabilecek düzeylere de erişebilir ve bu zararlar yakın takip, erken teşhis ve tedavi ile  ÖNLENEBİLİR durumlardır.