Ağız içi, yanak iç dokusu, dilde, bazen de boğazda meydana gelen bir mantar enfeksiyonudur.
En sık etkeni Candida Albicans isimli mantardır.
Bazı birey ve durumlarda bu mantar enfeksiyonu mide- bağırsak sistemi boyunca yayılabilir, ancak sadece ağız içi bulgularına pamukçuk denir.
Yaşamın ilk 6 ayı boyunca en sık görülen mantar enfeksiyon olan pamukçuk bütün bebeklerin yaklaşık %2-5’ inde görülürken, prematürelerde daha yüksek oranda görülmektedir.
Yenidoğan döneminde en sık görülen ağız içi enfeksiyondur.
Neden yenidoğan bir bebek pamukçuğa daha yatkındır?
Candida albicans ağızda bulunan normal flora elemanlarındandır. Üremesi normal flora bakterileri tarafından kontrol altında tutulmaktadır.
Yenidoğanların bu etkeni çoğunlukla doğum sırasında, genital mantar enfeksiyonu olan anneden aldıkları ve doğumdan yaklaşık 2 hafta gibi bir süre sonra hastalık bulgularının ortaya çıktığı bildirilmiştir.
Bu dönemde bağışıklık sistemlerinin henüz gelişmiş olmaması yenidoğanların bu enfeksiyondan kolayca etkilenmesini sağlamaktadır.
Yenidoğan için kolaylaştırıcı durumlar nelerdir?
Annenin gebelik veya doğum sırasında veya lohusalık döneminde veya bebeğin antibiyotik tedavi alması. Antibiyotik doğal floradaki bakteri dengesini bozar!!
Anne veya bebekte uzun süreli kortizon tedavisi. Kortizon bağışık yanıtı bozar.
Gebelik döneminde veya doğum sırasında annede vaginal mantar enfeksiyonu varlığı
Annenin östrojen içeren kontraseptif kullanması
Annede meme ucu çatlaklarının varlığı.
Hijyenik olmayan emzirme pedleri veya sütyenlerin kullanımı
Bebeğin hijyenik olmayan emzik kullanımı
Annede diyabet varlığı
Annede anemi varlığı
O zaman uygun hijyenik koşullar, gereksiz antibiyotikten kaçınma, doğru tekniklerle emzirme, mevcut hastalıkların kontrollü gidişinin sağlanması ( diyabette doğru beslenme, kan şekeri düzeylerinin kontrolde kalmasına özen göstreme, kansızlık tedavisi gibi) bu enfeksiyon sıklığını azaltacaktır.
Pamukçuk nasıl anlaşılır?
Süt çocuklarında ağız içinde dil üzerinde, dudak ve yanağın iç kısmında bazen de boğazda görülen beyaz-krem renkte noktasal lezyonlardır.
Bu lezyonlar süt kesiği veya peynir şeklinde olup; kazınarak kolayca kalkar ve kazındığında altından çıkan dokunun kırmızı-kanamalı olduğu görülür.
Daha büyük yaşlarda görülen bir şekli de dudak köşelerine yerleşir ve yalama (perleş) adını alır. Çocuğun dudaklarının iç yüzünde ve tükürüğünde beyazımsı bir parlaklık mevcuttur.
Bebek emmeyi reddeder veya emerken sık sık ara verir. O zaman emzirme sorunu yaşayan bebekte pamukçuk açısından da dikkatli olmak gerekir.
Annede meme başı çatlakları, kaşıntı, hassasiyet, meme ucunda kızarıklık, döküntü veya renk kaybı gözlenebilir.
Annede vaginal mantar enfeksiyonu eşlik edebilir.
Anne için emzirme ağrılı olabilir.
Nasıl tedavi edilir?
Lokal tedavide nistatin etken maddeli mantar karşıtı solüsyon ilk seçenektir. Bu ürünler ağız içi enfeksiyona uygun olarak tasaralanmış olup damlalık ile sunulmaktadır. Gün içine eşit aralıklara dağıtılmış 4 ayrı uygulama dozu, her dozda 1 ml ilaç kullanılarak tedavi uygulanır. İlaç etken maddesi ile enfeksiyon alanı temasını arttırmak için damla damla yavaşça damlatmak, büyükler için hemen yutmamak faydasını arttıracaktır.
Doğal yöntemler de bulunmaktadır. Ancak bunlar tedavi edici olmadıkları için tek başına uygulanmaz, sadece yardımcı yöntemlerdir.
En sık önerilen, benim de klinik pratikte tercih ettiğim karbonatlı su ile ağız içini silmedir. İlaç tedavisi öncesi enfeksiyonun beyaz tabakalarının kaldırılmasında kullanılması faydalı olmaktadır.
Nadiren bazı bireylerde enfeksiyon dirençli seyreder ve mide bağırsak sistemi boyunca yayılma eğilimindedir. Bu bireylerde gem neden araştırılmalı hem de sistemik etkili mantar karşıtı alternatif tedaviler düzenlenmelidir.
Nasıl korunacağız?
Tüm enfeksiyonlarda olduğu gibi pamukçuktan korunmanın en iyi yolu HİJYENdir.
Annenin, bebeğin ve bebeğin ağzı ile temas edebilecek emzik, biberon ve oyuncakların temizliğine azami dikkat edilmelidir.
Gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılmalıdır.